Da un’idea di Filippo Noceti
Mi, digga-a veitæ, son ’n apascionou di caroggi.
E m’é cao giali tutti, specce de neutte quande no gh’é goæi gente, de ciù s’a l’é ’na
bella notoann-a
da stæ, magara quande tia quelle bixe
d’aietta fresca che te recilan
o cheu.
Coscì, ’n pâ de neutte fa (ma no savieiva dî propio quande), ea li, solo, che giava
tra i mæ caroggi e anava-a çercâ, inti borboggi do tenpo, e poule in pö sperse di vegi zeneixi ma che
reciocan ancon tra miage troppo vixinn-e e troppo erte pe lasciale scentâ.
E de neutte,
quande nisciun ciù o silla,
chi gh’à oegio o l’ariesce ancon a sentî e voxe de
quelli che, comme mie, àn sbragiou o seu amô pò-u cheu antigo da nostra çitæ: Zena. Ea
li a deslögiâ
quande, tutt’asemme, m’atreuvo inte ’na ciasetta che no
m’aregordava d’avei visto mai. L’ea de neutte e, se sa, quande t’ê ’n giandon no ti
sæ mai dove ti t’atreuvi.
Ea apreuvo a pensâ comme diascoa aiva fæto a finî ’nte quella ciasetta che ’na tibba,
masccia e
schilente, a me ciamma. «Voî, percose mai sei stracoòu
chi in caza mæ?»
«Caza seu? – ò pensou tra de mi – ma se son inte ’na ciassa a
l’averto!» E o l’à comensou a destegâ ’n rosaio
de poule zeneixi antighe, dite
con gaibo, da ommo istroio. E li ’n sce doî pê (ma no l’avesse mai fæto!) me vegnuo
i scripixi
de provocalo. E gh’ò dito: «Voscià, che sciâ parla coscì ben o zeneize,
sciâ me sa dî quant’en, contando e ristanpe ascì, i vocabolai da nostra lengoa, fin
a-i anni Çinquanta?» ’Na domanda asbriâ li, sensa motivo, ch’a m’ea parsciua
no troppo façile da risponde, ma manco inposcibile, pe ’n ommo comme quello. L’ò amiou
’nta cea:
ghe
spontava e rappe do tenpo tra ’na bella barba gianca e cavelli un po’ longhetti,
co-a riga a spartili into mezo. Lê ascì o m’à amiou, ma ò acapio ch’o m’amiava drento,
ch’o frigognava
into mæ çervello e into mæ cheu. «Voî, peteu
de ’n garson pin de sosta
e d’arbaxia,
gh’ei o strason
de ’n moro de incalâve
a interogâme?» Saiâ stæto ste poule ò donque i seu euggi afoinæ
che m’amiavan fisso, fæto
sta che ’na tremaxon pægia no m’aregordava d’aveila mai avua. «Son neuve, son!»
o m’à sbragiou. Giusto! «E voî – o l’à continoou – v’aregordæ che do 1872
un tâ o l’à scrito ’n vocabolaio?» «Sci» gh’ò risposto in pö barbòtto.
«E de
chi o l’é?» Ben, domanda façile, a-o meno pe mi. «Do P.F.B. che saiva a dî
Paddre Françesco Baçigalô». «Cöse me tocca mai de sentî! No sei propio ’n
bello ninte!» «Scià mò-u digghe voscià, che sciâ sa tutto!» gh’ò sbragiou
sensa gena.
«Tra trez’anni, do 2022 – o l’à comensou con solenitæ
– saiâ poscibile viâgiâ ’nto tenpo, e ’n esperto de zeneize o saiâ ciamou pe anâ
a vedde quæ a l’ea a lengoa ch’a se parlava çentoçinquant’anni fa. Pe sta miscion chi
o saiâ çernuo (mi ou sò perché ne vegno de de la) o sciô Bampi. Arivou do 1872 e
sentio comme se parlava, o sciô Bampi o decidiâ de scrive ’n libbro, pe ese precizi
un vocabolaio, ch’o posse testimoniâ a lengoa d’aloa. E o decidiâ ascì de firmalo
co-e iniçiali do seu nomme P.F.B: profesô Franco Bampi!».
Ea in ciassa Lecaveia, ’n pâ de neutte fa (ma no savieiva dî propio quande). L’aia a l’ea fresca e tutta sta stöia a me paiva ’n seunno. Za che mi saiva che da-o censimento do 1870 no risulta esighe a Zena nisciun Françesco Baçigalô, Paddre o no ch’o fise...
De seguo pe ’n pö no sentiö ciù a coæ de fâ o deslögion.
Luchetto
Le citazioni relative ai vocabolari storici, in particolare quelle relative al vocabolario P.F.B., sono vere.